Phát huy nguồn lực của Phật giáo Việt Nam TP Cần Thơ trong hoạt động xã hội hóa

Ngày 02/01/2021 10:19 đăng bởi lnny

1. Dẫn nhập

Phương hướng, mục tiêu cụ thể phát triển thành phố Cần Thơ giai đoạn 2015-2020 đã được khẳng định trong Văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ thành phố Cần Thơ, nhiệm kỳ XIII: “Thực hiện đồng bộ, có hiệu quả chính sách Xã hội hóa, giảm nghèo bền vững, tăng phúc lợi xã hội, từng bước thu hẹp khoảng cách trình độ phát triển giữa nội thành và ngoại thành” [1]. Nguồn lực thực hiện trợ giúp xã hội tại thành phố Cần Thơ còn hạn hẹp, chủ yếu dựa vào ngân sách nhà nước. Để thực hiện chính sách xã hội hóa hiệu quả hơn đòi hỏi phải huy động nhiều nguồn lực xã hội, trong đó có nguồn lực tôn giáo.

Lịch sử ghi nhận Phật giáo Việt Nam đã có những đóng góp hiệu quả vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam, trong phạm vi tham luận này tôi xin chia sẻ một vài thông tin liên quan: “Phát huy nguồn lực của Phật giáo Việt Nam thành phố Cần Thơ trong hoạt động xã hội hóa”.

2. Một số đóng góp cụ thể của Phật giáo tham gia hoạt động xã hội hóa tại Cần Thơ:

Phật giáo ở thành phố Cần Thơ hiện có 169 cơ sở tự viện; 609 Tăng Ni; 94 chức sắc; 300 chức việc; 02 cơ sở đào tạo; 02 điểm sinh hoạt tôn giáo tập trung; 119019 tín đồ. Cấp quận, huyện thì có 09/09 quận, huyện đều có Ban Trị sự[2].

Trong thời gian qua, Phật giáo thành phố Cần Thơ đóng góp cho các hoạt động xã hội hóa trên địa bàn thành phố là đáng ghi nhận, cụ thể:

Số tiền từ thiện nhiệm kỳ 2012-2017 là hơn 84 tỷ đồng[3]: Năm 2018: 23.154.120.000đ;  Năm 2019: 30.260.875.000đ;  Tết Nguyên Đán năm 2020 là 14.038 phần quà, số tiền là 6.456.520.000đ;  Đầu năm 2020 xây dựng 05 căn nhà cho người nghèo tại địa bàn xã Thới Xuân, huyện Cờ Đỏ (địa bàn có đông người Khmer sinh sống) với số tiền 250.000.000 đ;  Ủng hộ phòng, chống dịch Covid-19 là 1.777.350.000đ (trong đó, Phật giáo Nam tông Khmer ủng hộ 520.000.000đ), phát 56.350 khẩu trang, 3.550 chai nước rửa tay. Ủng hộ người dân Bến Tre bị ảnh hưởng, xâm nhập mặn là 249.100.000đ. Theo thống kê của Ủy ban Mặt trận thành phố thì Phật giáo Cần Thơ tham gia phòng, chống dịch Covid-19 là: 74.350 khẩu trang, 3560 chai nước rửa tay, 14 tấn gạo, 1.686 thùng mì, 6.600 bình nước lọc và 3.500 phần quà cho hộ nghèo, bán vé số, lao động thất nghiệp với tổng số tiền 1.863.491.000đ[4].

- 06 tháng đầu năm 2020 là 14.589.153.000đ;

- Riêng tháng 7, tháng 8 và tháng 9 năm 2020 là 5.832.107.000đ;

- Ủng hộ, cứu giúp đồng bào miền Trung bị thiên tai, lũ lụt: 2.800 phần quà, hơn 2 tỷ đồng (đợt 1 vào ngày 24/10/2020); trong tháng 11 năm 2020, Ban Từ thiện xã hội Phật giáo thành phố Cần Thơ tiếp tục tổ chức đoàn đi cứu trợ tại Gia Lai (phát 1.000 phần quà; 700.000đ/phần)[5].

Một trong những hoạt động hướng đến cộng đồng của Phật giáo được đánh giá cao là nhiều cơ sở tự viện Phật giáo Cần Thơ mở Phòng khám Đông Y để cấp phát thuốc, chữa bệnh miễn phí cho người nghèo, cho sinh viên ở trọ, phát học bổng, tổ chức các lớp dạy văn hóa, ủng hộ xây nhà..., đơn cử:

Như vậy, số liệu thống kê từ năm 2018 đến nay ước tính là hơn 84 tỷ đồng (bằng 5 năm 2012-2017). Số liệu này cho thấy hoạt động xã hội hóa của Phật Giáo ở Cần Thơ tăng khá nhanh hàng năm. Ngoài số liệu được thống kê chính thức nêu trên, vẫn còn nhiều tự viện, Tăng Ni thực hiện rất nhiều hoạt động xã hội hóa nhưng không hoặc chưa cung cấp thông tin.

3. Vấn đề đặt ra và khuyến nghị mang tính giải pháp đối với hoạt động xã hội hóa của Phật Giáo ở thành phố Cần Thơ

Những năm qua, Giáo hội Phật giáo Việt Nam thành phố Cần Thơ đã coi công tác từ thiện xã hội, hưởng ứng chủ trương xã hội hóa của chính quyền là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của giáo hội. Đó là những việc làm thiết thực thể hiện tính nhân văn sâu sắc của Phật Giáo và cũng là truyền thống tốt đẹp của dân tộc đã được các chức sắc, chức việc, Tăng Ni, Phật tử cụ thể hóa bằng những việc làm thiết thực, hiệu quả.

Xu hướng thế tục hóa sẽ tiếp tục phát triển, các tôn giáo nói chung và Phật Giáo nói riêng sẽ tham gia tích cực và hiệu quả hơn trong hoạt động xã hội hóa. Có thể khẳng định, hoạt động xã hội hóa của Phật Giáo ở Cần thơ ngày càng gia tăng về quy mô, mở rộng về đối tượng thụ hưởng, phong phú, đa dạng về hình thức và linh hoạt, sáng tạo trong cách thức tiến hành. Quá trình hoạt động không chỉ có sự phối hợp với chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội mà còn có sự tham dự của đông đảo người dân, doanh nghiệp, các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước. Nhìn một cách tổng thể, các hoạt động này góp phần chia sẻ gánh nặng với nhà nước trong việc giải quyết vấn đề an sinh, phúc lợi xã hội. Tuy nhiên, trong thực tế cũng còn một số vấn đề cần quan tâm:

Một là, một số cơ sở khám, chữa bệnh của Phật Giáo hoạt động cơ bản có hiệu quả nhưng chưa đáp ứng các điều kiện về cơ sở vật chất và chuyên môn theo quy định của pháp luật. Nơi bảo quản thuốc và những trang thiết bị dùng cho việc khám chữa bệnh chưa đạt yêu cầu. Bên cạnh đó nguồn nhân lực phục vụ cho hoạt động y tế còn hạn chế và hầu hết không được đào tạo về chuyên môn. Điều này đỏi hỏi sự quản lý và hỗ trợ tích cực của ngành y tế để hoạt động này phát huy hiệu quả.

Hai là, Mối quan hệ giữa các tổ chức, cá nhân tôn giáo thông qua hoạt động an sinh xã hội, hưởng ứng hoạt động xã hội hóa có nhiều vấn đề đặt ra cho chủ thể quản lý trong việc xác định đâu là hoạt động thuần túy để hỗ trợ và đâu là có vấn đề để ngăn chặn.

Ba là, chính sách, pháp luật và quản lý hoạt động xã hội hóa

Nghị quyết số 25/2003/NQ-TW, ngày 12/3/2003 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa IX đã nhấn mạnh: “Giải quyết việc tôn giáo thực hiện chủ trương xã hội hóa các hoạt động y tế, văn hóa, xã hội, giáo dục của Nhà nước theo nguyên tắc: Khuyến khích các tôn giáo đã được Nhà nước thừa nhận tham gia phù hợp với chức năng, nguyên tắc tổ chức của mỗi tôn giáo và quy định của pháp luật. Cá nhân tín đồ, chức sắc, chức việc, nhà tu hành tham gia với tư cách công dân thì được nhà nước khuyến khích và tạo điều kiện thực hiện theo quy định của pháp luật”.

Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng chỉ rõ: “Tiếp tục hoàn thiện chính sách, khuyến khích tham gia của cộng đồng, nâng cao hiệu quả công tác trợ giúp xã hội... Đẩy mạnh xã hội hóa các hoạt động văn hoá, xã hội để thực hiện bảo đảm xã hội hóa... Phát triển đa dạng các hình thức từ thiện, đẩy mạnh phong trào toàn dân tham gia giúp đỡ những người yếu thế”[6]. Tại Điều 55, Luật Tín ngưỡng, tôn giáo qui định: các tổ chức tôn giáo “Được tham gia các hoạt động giáo dục, đào tạo, y tế, bảo trợ xã hội, từ thiện, nhân đạo theo quy định của pháp luật có liên quan”. Ngày 10/01/2018, Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã ban hành Chỉ Thị số 18-CT/TW về”  “phát huy nguồn lực của tôn giáo trong phát triển đất nước”.

Nhà nước đã có những chính sách khuyến hỗ trợ cũng như tạo điều kiện cho tổ chức tôn giáo tham gia vào các hoạt động xã hội hóa, hoạt động từ thiện đúng theo qui định của pháp luật với mục đích phi lợi nhuận, nhằm chung tay góp sức cùng Đảng, Nhà nước xây dựng cuộc sống ấm no, hạnh phúc đối với mọi người. Bộ Nội vụ đã ban hành nhiều quyết định công nhận các tổ chức của đơn vị, cá nhân có điều lệ, nội quy thành lập quỹ xã hội và quỹ từ thiện.

Chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước là hành lang pháp lý giúp cho tổ chức tôn giáo hay chức sắc, nhà tu hành, tín đồ tôn giáo tham gia các hoạt động xã hội hóa. Đồng thời đây cũng là công cụ pháp lý mà cơ quan nhà nước thực hiện chức năng quản lý nhà nước đối với các hoạt động này. Tuy nhiên, những quy định hiện có chưa thể hiện một cách cụ thể, rõ ràng, điều này tạo ra một số bất cập cho cả chủ thể và khách thể quản lý hoạt động Xã hội hóa.

Hoạt động tham gia xã hội hóa, từ thiện nhân đạo là một chức năng xã hội quan trọng của tôn giáo, gắn liền với quá trình hình thành, phát triển của mỗi tôn giáo. Một số tôn giáo có những quy định riêng về hoạt động xã hội. Để quản lý được hoạt động này, đòi hỏi có văn bản pháp qui, qui định chung cho tất cả các tôn giáo xây dựng một số điểm thống nhất trong hoạt động xã hội hóa, Quy chế phối hợp giữa các tổ chức tôn giáo, tín đồ với các tổ chức đoàn thể chính trị - xã hội, giữa các tổ chức tôn giáo và cá nhân tín đồ với nhau. Đặc biệt là công khai nguồn tài trợ trong và ngoài nước cho các hoạt động xã hội hóa.

3.3. Khuyến nghị

Một là, tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật. Rà soát, điều chỉnh, bổ sung các chính sách hiện hành về xã hội hóa, đồng bộ chính sách xã hội hóa với các chính sách kinh tế - xã hội khác, xây dựng cơ chế thống nhất trong phối hợp hoạt động an sinh xã hội giữa các tổ chức tôn giáo với hệ thống chính trị, cơ chế hợp tác, liên kết giữa cá nhân, tổ chức trong nước, quốc tế tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động xã hội hóa.

Để hoạt động xã hội hóa của các tôn giáo được thuận lợi, nằm trong khuôn khổ pháp luật, trong thời gian tới nhà nước cần hoàn thiện khung pháp lý đối với các tôn giáo trong hoạt động xã hội hóa. Những quy định cụ thể để tôn giáo tham gia vào các hoạt động y tế, giáo dục,…,vừa phát huy được mặt mạnh của tôn giáo, vừa giúp cho các tôn giáo hoạt động đúng pháp luật, các tôn giáo được pháp luật bảo hộ, vừa giúp cho nhà nước thuận lợi trong công tác quản lý. Qua đó tránh sự lợi dụng hoạt động xã hội hóa vào các mục đích khác.

Những cơ chế phối hợp không chỉ được thực hiện giữa các tổ chức tôn giáo và hệ thống chính trị mà còn là sự phối hợp giữa các bộ ban ngành trung ương với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và địa phương nhằm tạo khuyên khích thúc đẩy việc tham gia của các tổ chức tôn giáo vào hoạt động xã hội hóa. Các cấp chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị xã hội, cần tăng cường hơn nữa sự định hướng và phối hợp với các tổ chức Giáo hội trong các hoạt động xã hội, bảo đảm các hoạt động đúng đường hướng hành đạo, tôn chỉ, mục đích, Hiến chương, Nội quy của Giáo hội, phù hợp với chủ trương, chính sách của Đảng và quy định, pháp luật của Nhà nước.

Hai là, hiện nay, hầu hết các tôn giáo nhìn vấn đề xã hội hóa ở khía cạnh từ thiện xã hội, thuộc nhóm các chế độ về trợ giúp xã hội, do đó hoạt động xã hội hóa của tôn giáo chỉ gói gọn trong một số hình thức.  Vì vậy cần thiết phải nâng cao sự hiểu biết một cách toàn diện của các tổ chức và cá nhân tôn giáo về xã hội hóa.

Công tác xã hội hóa của các tôn giáo không chỉ dừng lại ở các hoạt động như hiện nay, những giá trị tích cực trong giáo lý của các tôn giáo về xã hội hóa cần phải được phát huy tối đa và lấy đó làm cơ sở tiên quyết để vận động, giúp tín đồ tôn giáo ý thức được rằng, thực hiện hoạt động xã hội hóa không chỉ vừa thể hiện đóng góp của người công dân với đất nước mà còn là nhiệm vụ của tín đồ thực hành giáo lý tốt đẹp của tôn giáo mình. Cần phát huy và vận động, khuyến khích các tôn giáo từng bước tham gia phối hợp với tổ chức Đoàn thể chính trị - xã hội trên tinh thần tự nguyện như: hưởng ứng thực hiện xã hội hóa trong xây dựng nông thôn mới; bảo vệ an ninh trật tự ở địa phương; phong trào đền ơn đáp nghĩa người có công với đất nước, gia đình chính sách, thương binh, liệt sỹ, Mẹ Việt Nam anh hùng,… , qua đó để lại ấn tượng tốt, nhắc nhở tín đồ tôn giáo nhớ ơn những người đã hy sinh vì đất nước, khơi dậy tinh thần yêu nước.

Thứ ba, Nguồn lực tôn giáo trong hoạt động xã hội hóa là rất đa dạng, phong phú, hiệu quả và lâu bền, cần quan tâm, sơ kết, tổng kết, tìm những mô hình xã hội hóa hiệu quả để biểu dương, khen thưởng khích lệ những cá nhân, tổ chức làm tốt công tác xã hội hóa. Đồng thời nhân rộng ra trong các cá nhân, tổ chức khác.

KẾT LUẬN

Nguồn lực tôn giáo rất đa dạng, rất mạnh mẽ nếu phát huy đúng hướng. Thực tế cho thấy, nhiều nước trên thế giới đang phát huy tốt nguồn lực tôn giáo để phát triển đất nước. Ở Việt Nam, qua nhiều giai đoạn lịch sử, Đảng và Nhà nước luôn ghi nhận, khẳng định và phát huy giá trị tích cực của tôn giáo trong sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước. Những năm qua, ở từng lĩnh vực cụ thể, tôn giáo đã thể hiện và phát huy được một số giá trị cho xã hội, đơn cử như đóng góp của Phật Giáo trong hưởng ứng hoạt đông xã hội hóa ở thành phố Cần Thơ.

Hoạt động xã hội hóa của các tôn giáo trên địa bàn thành phố luôn được sự hỗ trợ của chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, sở, ban, ngành các cấp. Hiệu quả của tôn giáo trên địa bàn thành phố Cần Thơ trong hoạt động xã hội hóa là không thể phủ nhận, tuy nhiên thực tế vần chưa phát huy hết nguồn lực tôn giáo trong hoạt động xã hội hóa. Đồng thời với những vấn đề đặt ra, một số bất cập hiện nay trong hoạt đông xã hội hóa rất cần sự vào cuộc của hệ thống chính trị nhằm phát huy tối đã nguồn lực tôn giáo và đưa hoạt động xã hội hóa vào nề nếp trong khuôn khổ pháp luật. Đặc biệt là vai trò của Mặt Trận Tổ Quốc Việt Nam các cấp cần quan tâm hơn nữa tới hoạt động của các tổ chức tôn giáo. 

                                                                                                                                                         Lê Hùng Yên